Karol Soberski » „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”

Były łzy wzruszenie, chwile zadumy, smutku i niedowierzania… A wszystko to związane z kolejnym wykładem, który wczoraj odbył się w Gminnej Bibliotece Publicznej w Zdziechowie w ramach drugiej edycji Historycznych Konfrontacji. Tym razem Dariusz Szymanowski i Marcin Sochoń ze Stowarzyszenia „Wizna 1939” opowiedzieli o książce pt. „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”. Spotkanie, w trakcie którego poznaliśmy wiele nieznanych faktów na temat niemieckich zbrodni w Jedwabnem, cieszyło się dużym zainteresowaniem.

Uczestników sobotniego spotkania powitała Lidia Pietrzak, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie i Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” z Gniezna, pomysłodawca Historycznych Konfrontacji. Jak już wcześniej informowaliśmy, do naszego regionu przyjechali: prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939” Dariusz Szymanowski, wiceprezes i rzecznik prasowy Marcin Sochoń oraz Piotr Karsznia, członek zarządu i wyjątkowy artysta malarz. Wszyscy oni są znani milionom Polaków z popularnego programu TVP red. Adama Sikorskiego „Było... nie minęło”.

Goście spotkania – Dariusz Szymanowski i Marcin Sochoń

Dariusz Szymanowski – członek, założyciel i prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939”, prezes Fundacji „Honor, Ojczyzna” im. Majora Władysława Raginisa, autor i współautor książek „Gdzie spoczywa Hubal?”; „Tu spoczywa Hubal”; „Nie tylko polskie Termopile. Wizna w latach 1939-1945”; „Bój pod Łączką. Powstanie Styczniowe 1863”; „Bój pod Paprocią i Pęchratką. 4 VIII 1920”; „By nie zapomnieć. Ossów 1920”; Tragedia „Karasia” z 55. Eskadry pod Wołominem”; „Tynne – historia na nowo pisana (3 części)”, oraz „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”; autor artykułu naukowego „Porucznik Bołbott w walkach na odcinku Tynne”.

Z zawodu specjalista geodezji i kartografii; geofizyk i poszukiwacz z pasji. Jako pierwszy zastosował w badaniach terenowych metodę kartograficzną w połączeniu z historycznymi przekazami. Niespokojny duch, który setki godzin spędza w terenie, w tym także na zbieraniu relacji od świadków historycznych wydarzeń. Od ponad 14 lat bada historię obrony odcinka „Wizna” oraz jego obrońców. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat mjr. Władysława Raginisa. Kierownik i organizator wielu ekspedycji badawczych i poszukiwawczych, m.in. związanych z poszukiwaniem zatartych mogił żołnierzy polskich, na polach bitew z różnych okresów historycznych. Badacz zbrodni niemieckich i sowieckich, które dokumentuje, zbiera ich dowody i potwierdza w publikacjach. Ale przede wszystkim człowiek pasji historycznej, w której realizuje hasło Stowarzyszenia, że historia, to nie tylko dokumenty i relacje świadków, ale przede wszystkim badania terenowe.

Marcin Sochoń - urodzony w Lublinie, oficer Wojska Polskiego, wiceprezes i rzecznik Stowarzyszenia „Wizna 1939”, inspektor Związku Strzeleckiego „Strzelec” Józefa Piłsudskiego. Pasjonat historii i antropologii sądowej. Uczestnik krajowych i zagranicznych wypraw badawczych związanych z historią, a także członek ekipy ekshumacyjnej ofiar niemieckich w Jedwabnem. Powołany przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego Wiesława Lechowicza do Rady Duszpasterskiej Ordynariatu Polowego. Za działalność na rzecz upamiętniania historii Polski odznaczony przez Prezydenta RP Brązowym Krzyżem Zasługi.

„Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”

Jedwabne niewielka miejscowość w województwie podlaskim, dziś spokojna i cicha, skrywa tragiczne historie z okresu okupacji związane z dwoma największymi totalitaryzmami - niemieckim nazizmem i sowieckim komunizmem. Rany powstałe w tamtym czasie krwawią do dziś, mimo że od zakończenia II wojny światowej minęło ponad 70 lat. - Ale Jedwabne to nie tylko „stodoła", która od lat dzieli społeczeństwo polskie i żydowskie. To także skrywane szumem przestrzelskiego lasu miejsca, które chcą opowiedzieć o innych zbrodniach niemieckich badaczom i historykom choć ci niekoniecznie chcą ich słuchać – zaczął Dariusz Szymanowski.

- My wsłuchaliśmy się w jedną z historii i dowiedzieliśmy się o rzeczach, które być może wywołają kolejne spory i dyskusje, być może niektórzy nie będą gotowi, by przyjąć je do wiadomości, ale prawda domaga się ujawnienia. Bo choć w nieskończoność można podważać ustalenia historyków czy negować relacje świadków, to nie da się zaprzeczyć materialnym dowodom zbrodni, które zostały odnalezione w lesie przestrzelskim, w miejscu egzekucji – dodaje Marcin. Sochoń.

Obaj prelegenci przedstawili historię, która wydarzyła się 11 sierpnia 1943 r., gdy po kilkudniowych przesłuchaniach i okrutnych torturach na posterunku żandarmerii niemieckiej w Jedwabnem, zostali wyprowadzeni do pobliskiego lasu i tam rozstrzelani, a następnie dobici strzałami w głowę z bliskiej odległości, przez niemieckich żandarmów - Władysława i Franciszek Mościccy oraz Anna i Jozef Bronakowscy.

Opowieść gości ze Stowarzyszenia „Wizna 1939”, którzy doprowadzili do odkrycia miejsc pochówki tych małżeństw, następnie ich ekshumowali i zorganizowali uroczysty pogrzeb, to także opowieść o wielu przeciwnościach – ze stron władz oraz instytucji różnego strzebla administracji, ale także opowieść pełna wzruszeń córek zamordowanych Polaków, łez, smutku…

Cisza, która w pewnych momentach ich blisko 1,5 godzinnej opowieści zapadała w sali jest najlepszą odpowiedzią na pytanie, jak uczestnicy spotkania odbierali te historie… Członkowie Stowarzyszenia „Wizna 1939” wspomnieli także o zbrodni w „stodole”, którą – według oficjalnych wersji – popełnili Polacy na Żydach, a którą – na podstawie odnalezionych materialnych dowodów – popełnili Niemcy na Żydach… Podobnych historii prelegenci przedstawili jeszcze kilka.Wśród uczestników spotkania był m.in. Robert Gaweł, wielkopolski kurator oświaty; Elżbieta Rybarska, prezes Stowarzyszenie Rodzin Polskich Ofiar Obozów Koncentracyjnych i Marcin Ostaszewski, obecnie wicedyrektor Szkoły Podstawowej w Jankowie Dolnym a od września dyrektor tej placówki.

Pytania, rozmowy, dyskusje

Na zakończenie nie brakowało pytań, a po prelekcji była możliwość indywidualnych rozmów z członkami Stowarzyszenia „Wizna 1939”, zakupu książek: „Tu spoczywa Hubal”, „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”, czy też książki Piotra Karszni „Na ścieżkach pamięci” (pozycja wyjątkowa – z ilustracjami P. Karszni, a tekstami red. Adama Sikorskiego), zdobycia dedykacji autorów, jak również zrobić wspólną fotografię.

W ramach podziękowań za dwa prelekcji, członkowie „Wizny 1939” otrzymali od wójta gminy Gniezno Marii Suplickiej, dyrektor biblioteki Lidii Pietrzak i Karola Soberskiego, prezesa Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, pamiątkowe gadżety (m.in. książek) promujące gminę Gniezno i działalność historyczno-turystyczną Fundacji Historycznej.

Piotr Karsznia – artysta malarz

W tym miejscu warto wspomnieć o trzecim z gości ze Stowarzyszenia „Wizna 1939”, który wraz z D. Szymanowskim i M. Sochoniem przyjechał do naszego regionu. Piotr Karsznia – bo o nim mowa – to członek Zarządu Stowarzyszenia „Wizna 1939”, ale przede wszystkim artysta malarz, rysownik i dokumentalista programu TVP red. Adama Sikorskiego „Było... nie minęło” i wspomnianego Stowarzyszenia.

P. Karsznia ma niezwykły dar – uwiecznia sceny batalistyczne w oparciu o opowieści pozyskane od ludzi, od „świadków historii”!

Warto podkreślić, że mentorem P. Karszni był prof. Wiktor Zin, a jego przyjaciółmi prof. Ludwik Maciąg (batalista i pejzażysta Polski) i Szymon Kobyliński, grafik, rysownik, karykaturzysta, satyryk, historyk i jeden z prekursorów polskiego komiksu.

W tym miejscu wspomnimy, że już jesienią tego roku w naszym regionie odbędzie się kilka wystaw unikatowych prac Piotra Karszni. To jest jeden z wielu owoców wizyty członków Stowarzyszenia „Wizna 1939” w Gnieźnie i okolicy, wizyty do której doszło na zaproszenie Karola Soberskiego, prezesa Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”.

O innych efektach trzydniowej wizyty Stowarzyszenia „Wizna 1939” w Gnieźnie i okolicach, o planach szerokiej współpracy z Fundacją Historyczną „Przywracamy Pamięć”, a także wspólnych projektach badawczych i edukacyjnych już wkrótce na naszym portalu.

Ostatni wykład

W ramach tegorocznych II Historycznych Konfrontacji odbyły się już cztery wykłady: 24 marca prelekcja dr Andrzeja Prinke a jej tytuł brzmiał „Wielki gnieźnianin – prof. Józef Kostrzewski”; 14 kwietnia wykład Piotra Maszkowskiego pt. „Pierwsza polska wyprawa skarbowa na Karaiby”, 21 kwietnia wykładu Dariusza Szymanowskiego, pt. „Tu spoczywa Hubal”, a 22 kwietnia prelekcja D. Szymanowskiego i Marcina Sochonia zatytułowany „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”.

19 maja o godz. 18.00 - „Republika Mnichów Góry Athos i inne sekrety” wykład Tomasza Górskiego (podróżnik, eksplorator, muzealnik).

II Historyczne Konfrontacje

Pierwsza edycja Historycznych Konfrontacji, których pomysłodawcą jest Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” i redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl, odbyła się od 4 do 6 czerwca 2021 r. w Centrum Kultury „Scena to dziwna” w Gnieźnie. Wówczas odbyło się 10 prelekcji wygłoszonych przez znanych pisarzy, archeologów, muzealników, podróżników czy historyków z całej Polski.

- Ideą Historycznych Konfrontacji jest przede wszystkim promocja książki historycznej, możliwość indywidualnych spotkań z pisarzami, podróżnikami, czy archeologami, jak i możliwość wysłuchania prelekcji na tematy, które intrygują wszystkich miłośników historii, podróży oraz wielkich historycznych osobowości – wyjaśnia Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” z Gniezna, pomysłodawca Historycznych Konfrontacji. - W tym roku Historyczne Konfrontacje zmieniły swoją formułę. Zamiast jednego weekendu, odbędzie się przynajmniej sześć spotkań z uznanymi i cenionymi w Polsce archeologami, podróżnikami, pisarzami i dziennikarzami. Jest to efekt porozumienia, które zawarła Gminna Biblioteka Publiczna w Zdziechowie i Fundacja Historyczna „Przywracamy Pamięć” – dodaje.

Fotorelacja ze spotkania do obejrzenia tutaj

(źródło: Pojezierze24.pl)