Dziennikarz - Pisarz - Dokumentalista

Uczestników seminarium, w którym wzięło udział kilkadziesiąt osób (obecni w sali, jak i łączący się online) powitała prof. dr hab. Helena Ostrowicka, dziekan Wydziału Pedagogiki UKW w Bydgoszczy, która podkreśliła wagę takich spotkań i podejmowanych tematów.

Następnie wprowadzenia w problematykę Seminarium dokonał dr Maciej Jabłoński, który podkreślił, że prawo do pamięci obejmuje dostęp do wiarygodnych i obiektywnych źródeł informacji dotyczących przeszłości, w tym dokumentów historycznych, archiwów, relacji świadków oraz prac badawczych dotyczących osób z zaburzeniami psychicznymi i z niepełnosprawnościami w okresie II wojny światowej i nie tylko.

– Prawo do pamięci obejmuje ochronę dziedzictwa kulturowego, w tym zapomnianych i przemilczanych miejsc zagłady osób z zaburzeniami psychicznymi i z niepełnosprawnościami, które mają istotne znaczenie dla tożsamości narodowej i społecznej. Prawo do pamięci obejmuje wolność prowadzenia badań oraz publicznego dyskutowania na temat przeszłości, co umożliwia lepsze zrozumienie wydarzeń historycznych, kondycji człowieczeństwa i ich wpływu na współczesność – wskazuje dr M. Jabłoński. – Prawo do pamięci obejmuje działania mające na celu zapobieganie zapomnieniu historycznych wydarzeń oraz edukację społeczeństwa na temat przeszłości, aby przeciwdziałać powtórnym tragediom i zapewnić, że błędy z przeszłości nie zostaną powtórzone. Prawo do pamięci jest fundamentalnym elementem demokratycznego społeczeństwa opartego na poszanowaniu praw człowieka, wolności słowa i myśli oraz otwartości na dyskusję i refleksję nad przeszłością. Prawo do własnej historii, własnej opowieści jest niezbywalnym prawem każdego człowieka. Ważnym pytaniem jest czy żyjemy w „erze upamiętnienia, gromadzenia pamięci” czy też zmierzamy w stronę „czasu zapominania” osób z zaburzeniami i z niepełnosprawnościami? – podkreśla.

Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi a Holokaust

Później przyszedł czas na prelekcje. Jako pierwszy swój wykład pt. „Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi a Holokaust. Różne wrażliwości inne pamięci - Izrael, Niemcy, Austria, Polska” wygłosił dr hab. n. med. Tadeusz Nasierowski.

Dr hab. n. med. Tadeusz Nasierowski - specjalista psychiatra, autor wielu książek dotyczących historii psychiatrii, w tym eksterminacji osób z zaburzeniami psychicznymi (m.in. „Iwan Pietrowicz Pawłow. Nauka sowiecka w okowach stalinizmu” (2002), „Z czarta kuźni rodem… Psychiatria, psychologia i fizjologia sowiecka w pierwszych latach po rewolucji” (2003), „Świat rosyjskiej duchowości. Kościoły i ruchy dysydenckie a cerkiew panująca” (2005), „Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce. Początek ludobójstwa” (2008)). Jest autorem wielu publikacji poświęconych osobie W. Niżyńskiego, w tym monografii „Gdy w mięśniach rodzi się obłęd. O życiu i chorobie Wacława Niżyńskiego” (Warszawa, 1998) i „Gdy rozum śpi a w mięśniach rodzi się obłęd. O życiu i chorobie Wacława Niżyńskiego” (Warszawa, 2000). Przewodniczący Komisji Naukowej Historii Psychiatrii Polskiej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego; miejsce pracy: Katedra i Klinika Psychiatryczna Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. T. Nasierowski od lat walczy o to, by uchwalono Dzień Pamięci o Zagładzie Osób Chorych Psychicznie (22 września, w dniu pierwszej udokumentowanej zbrodni na polskich pacjentach - rozstrzelanych 88 chorych ze szpitala w Kocborowie), jak również o postawienie pomnika ku pamięci tych ofiar! W tym celu w 2016 r. z czwórką współpracowników założył publiczną zbiórkę i stronę internetową przerwane-milczenie.pl.

Mroczna tajemnica szpitala „Dziekanka” w Gnieźnie

Po nim przyszedł czas na wykład Karola Soberskiego pt. „Zapomniana zbrodnia. Mroczna tajemnica szpitala „Dziekanka” w Gnieźnie”.

Karol Soberski - dziennikarz z 28-letnim stażem, dokumentalista, badacz lokalnej historii, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl, pisarz (autor m.in. „Skarb Dziedzica. Nieznane wydarzenia z pogranicza Wielkopolski i Pałuk” (2016), „Zapomniana zbrodnia. Mroczna tajemnica szpitala Dziekanka” (2017), „Tajemniczy Pałac Zakrzewo” (2017), „Złoto Dziedzica. Tropem skarbów z Popowa Ignacewa do Drawska Pomorskiego” (2018), „Skarby i tajemnice okolic Gniezna” (2019), „Zagadkowy Kolekcjoner. Marian Haber – ziemianin, marszand, celebryta” (2021) oraz „Tajemniczy Pałac Zdziechowa i inne atrakcje Gminy Gniezno” (2024). Współautor monografii pt. „Medycyna na usługach systemu eksterminacji ludności w Trzeciej Rzeszy i na terenach okupowanej Polski” (2011)  Pomysłodawca i główny organizator czterech edycji międzynarodowego Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci”.K. Soberski w 2004 r. w lasach Leśnictwa Nowaszyce niedaleko Mielna (gm. Mieleszyn) odkrył „doły śmierci” w których Niemcy, w ramach akcji „T4”, w 1942 r. pogrzebali pacjentów szpitala psychiatrycznego „Dziekanka” w Gnieźnie, co opisał w książce „Zapomniana zbrodnia. Mroczna tajemnica szpitala Dziekanka”. Z jego inicjatywy w 2010 r. stanął tam pomnik upamiętniający tę zbrodnię.

W swoim 45-minutowym wystąpieniu, K. Soberski przybliżył historię niemieckiej zbrodni na pacjentach szpitala psychiatrycznego „Dziekanka” w Gnieźnie, okoliczności jak 20 lat temu trafił na pierwsze ślady tego ludobójstwa, a także opowiedział o wszelkich działaniach Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, której jest prezesem, związanych z upamiętnianiem w powiecie gnieźnieńskim ofiar tej niemieckiej zbrodni.

Dyskusja

Po obu prelekcjach przyszedł czas na dyskusję, którą moderowali dr hab. Monika Nawrot-Borowska i dr hab. Dariusz Zając. W dyskusji, oprócz obu prelegentów i uczestników seminarium, zarówno obecnych w sali, jak i biorących udział online, wziął także udział dr Elżbieta Okońska – prodziekan ds. kształcenia Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz Marian Jaroszewski pedagog specjalny, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego, który na co dzień pracuje w V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Pan Marian jest synem dr Zdzisława Jaroszewskiego, który był świadkiem wywózki dzieci ze szpitala psychiatrycznego w Owińskach w 1939 roku.

Po zakończeniu dyskusji, wszyscy zgodnie stwierdzili, że seminarium było bardzo owocne, że wniosło wiele nowych faktów w temat seminarium. Uczestnicy seminarium zadeklarowali również, że zaangażują się w działania mające na celu przyjęcie przez parlament uchwały powołującej Dzień Pamięci o Zagładzie Osób Chorych Psychicznie.

Nowe kontakty, nowe możliwości

Dzisiejsze spotkanie na Wydziale Pedagogiki, to oprócz ciekawych prelekcji i dyskusji, także możliwość wymiany informacji i nawiązywanie nowych kontaktów. W trakcie ożywionych dyskusji kuluarowych była mowa m.in. o kolejnych ciekawych konferencjach naukowych podczas których będą poruszane tematy związane z niemiecką zagładą pacjentów psychicznie chorych w czasie II wojny światowej.

O efektach tych rozmów i planowanych wydarzeniach poinformujemy niebawem.

Seminarium było objęte Honorowym Patronatem prof. dr hab. Heleny Ostrowickiej, Dziekan Wydziału Pedagogiki UKW. Komitet Naukowo-organizacyjny tworzyli: dr hab. Monika Nawrot-Borowska, prof. uczelni, dr hab. Dariusz Zając prof. uczelni, dr Maciej Jabłoński – Przewodniczący Komitetu.

Organizatorem Seminarium była Katedra Pedagogiki Specjalnej i Logopedii, Wydział Pedagogiki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Fotorelacja z seminarium do obejrzenia tutaj

Polityka prywatności