Karol Soberski » Z muzeum „Dziekanki” do „dołów śmierci” w Lasach Nowaszyckich

Blisko 5 godzin trwała dzisiejsza, 16 w tym roku, edycja „Wędrówki z historią” organizowana przez Karola Soberskiego oraz Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich. Wycieczka rozpoczęła na cmentarzu szpitala „Dziekanka”, a zakończyła przy najstarszych dębach w Polsce rosnących w Mielnie. Przewodnikami byli: Karol Soberski i Arkadiusz Gaca. Dzisiejsza wędrówka wiodła szlakiem największej zbrodni w historii Gniezna, czyli niemieckiej akcji T4 w ramach której w czasie II wojny światowej Niemcy zagazowali kilka tysięcy pacjentów szpitala „Dziekanka”.

Dlaczego największa niemiecka zbrodnia II wojny światowej jest zapomniana? Co skrywają „doły śmierci” w Lasach Nowaszyckich? Jakie zagadki kryje kaplica-rotunda w Mielnie? Gdzie rosną najstarsze dęby w Polsce? Odpowiedzi na te pytania usłyszeli uczestnicy dzisiejszej wyprawy organizowanej przez Karola Soberskiego w ramach „Wędrówek z historią” - warto dodać, że w ramach tego cyklu K. Soberski organizuję wycieczki od 12 lat!

Przewodnikami byli:

- Karol Soberski, dziennikarz, eksplorator i niezależny badacz lokalnej historii. Prezes Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” (www.fundacjahistoryczna.pl), redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl. Pomysłodawca i główny organizator Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” – jednego z największych festiwalu w Polsce (odbyło się pięć edycji: w 2019, 2021, 2022, 2023 i 2024 r.). Autor przewodników turystycznych oraz książek o skarbach i tajemnicach pogranicza Wielkopolski, Kujaw i Pałuk: „Skarb Dziedzica” (2016), „Zapomniana zbrodnia” (2017), „Tajemniczy Pałac Zakrzewo” (2017), „Złoto Dziedzica” (2018), „Skarby i tajemnice okolic Gniezna” (2019) – książka ta została „Publikacją Roku 2019” w regionie, „Zagadkowy Kolekcjoner. Marian Haber – ziemianin, marszand, celebryta” (2021) oraz „Tajemniczy Pałac Zdziechowa i inne atrakcje gminy Gniezno” (2024). Od 2012 r. w ramach cyklu „Wędrówki z historią” oprowadza turystów po pałacach i dworach powiatu gnieźnieńskiego i żnińskiego oraz po najciekawszych historycznie miejscach (świątynie, miasteczka, wsie, itp) w tym regionie. Tym razem powędrujemy m.in. historiami opisanymi w książce „Złoto Dziedzica”.

- Arkadiusz Gaca, członek Instytutu Literackiego i Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, regionalista, człowiek wielu pasji, uwielbiający historię (przewodnik po katedrze gnieźnieńskiej i Muzeum Szpitala Dziekanka), którą przez kilkanaście lat pielęgnował w pałacu w Niechanowie, gdzie kierując tamtejszą placówką oświatową, stworzył od podstaw Salę Historii. Z racji swojego doświadczenia zawodowego jest dobrym organizatorem i co ważne, ma wiele pomysłów na rozwój historii i turystyki w regionie. W styczniu 2016 r. został laureatem nagrody „Promotor Historii 2015” „za wkład w promowanie historii poprzez szerokie otwarcie na rzecz lokalnej społeczności zespołu pałacowo-parkowego w Niechanowie i za kultywowanie pamięci Józefa Wybickiego, twórcy polskiego hymnu, który mieszkał w tym pałacu”. W wolnych chwilach uwielbia poznawać nowe miejsca i nowych ludzi.

Na cmentarzu i w muzeum

„Wędrówka z historią” rozpoczęła się przy cmentarzu szpitala „Dziekanka”. Tam K. Soberski opowiedział o dziejach nekropolii życiu i działalności doktora Kazimierza Filipa Wize. Z kolei A. Gaca przybliżył postać dr Aleksandra Piotrowskiego, przedwojennego dyrektora szpitala „Dziekanka”, twórcy wielkości tej placówki, którego rodzinne mauzoleum znajduje się w tym cmentarzu.

Następnie uczestnicy zwiedzania udali się na teren szpitala „Dziekanka”, gdzie A. Gaca opowiedział o okolicznościach powstania szpitala, o jego budowie, architekturze oraz współczesności placówki. Następnie wszyscy przeszli do muzeum szpitala, gdzie A. Gaca wspomniał m.in. o metodach leczenia pacjentów w okresie międzywojennym.

Z kolei K. Soberski wprowadził uczestników wycieczki w temat akcji T4, opowiedział o sposobach zabijania pacjentów szpitala które stosowali Niemcy w czasie II wojny światowej, o miejscach ich wywożenia i grzebania. Przywołał też wspomnienia ostatniej żyjącej pielęgniarki pracującej w szpitalu w latach 1936-1940, do której dotarł w 2010 roku i które zawarł w książce „Zapomniana zbrodnia”. Informacje o tej największej niemieckiej zbrodni dokonanej w czasie II wojny światowej w Gnieźnie wstrząsnęły uczestnikami zwiedzania.

Na „dołach śmierci”

Kolejnym punktem na szlaku były Lasy Nowaszyckiego, gdzie uczestnicy wyprawy ujrzeli „doły śmierci” w których Niemcy pogrzebali zagazowanych pacjentów „Dziekanki”. Tam K. Soberski opowiedział o okolicznościach w jakich 20 lat temu odkrył to miejsce, o świadkach do których dotarł oraz o badaniach prowadzonych w tym miejscu od 20 lat.

W kaplicy - rotundzie

Po wysłuchaniu historii ludobójstwa, którego na pacjentach „Dziekanki” dopuścili się Niemcy w czasie II wojny światowej, uczestnicy wędrówki pojechali do Mielna i zapoznali się z historią kaplicy-rotundy - jednej z najbardziej tajemniczych świątyń w naszym regionie.

Później wszyscy udali się do świetlicy w Mielnie, gdzie uczestnicy wycieczki – przy kawie i słodkościach – posłuchali jeszcze opowieści o atrakcjach turystycznych, które można zobaczyć w okolicach Mielna i okolicznych gminach. Ponadto każdy uczestnik otrzymał zestaw materiałów promocyjnych przygotowanych przez Instytut Literacki, które promują Wielkopolskę i Kujawsko-Pomorskie.

Dąb Mieliński

Po godzinnej przerwie w świetlicy, wszyscy udali się do ostatniego punktu wędrówki, czyli do Dębu Mielińskiego (najstarszego dębu w Polsce) i rosnących obok dwóch dębów (nieco młodszych): Wincentego i Hektora. I w tym miejscu, po wspólnej grupowej fotografii, wszyscy rozjechali się do swoich domów.

Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich, dziękuje Arturowi Babikowi i Stowarzyszeniu „Concordia” za możliwość zwiedzania muzeum szpitala Dziekanka oraz Jackowi Liczbińskiemu, sołtysowi Mielna oraz Annie Mitulskiej za udostępnienie świetlicy wiejskiej w Mielnie.

Fotorelacja ze zwiedzania do obejrzenia tutaj

Najbliższe zwiedzania:
- Zwiedzanie pałacu w Czerniejewie – sobota, 9 listopada o godz. 12.00
- Zwiedzanie pałaców w Dziadkowie i Mielnie - 10 listopada o godz. 13.00
- Świąteczne zwiedzanie pałacu w Czerniejewie – sobota, 14 grudnia o godz. 12.00